En un sueño de palabras...

Cuando muere una lengua, de Miguel León Portilla, en gallego y náhuatl. Antonio García Teijeiro y María García Esperón

28 abr 2018

En el bello encuentro con el gran Antonio García Teijeiro en torno a la poesía que tuvimos en las jornadas tituladas "La lectura es un arma cargada de futuro", en el Salón del Libro Infantil y Juvenil de Pontevedra, el poeta gallego y yo leímos un mismo poema en gallego y en náhuatl. Cuando una lengua muere todos somos más pobres, más desvalidos. No dejemos que eso suceda y nunca dejemos de emocionarnos como lo hicimos esa tarde.



CUANDO MUERE UNA LENGUA

Miguel León Portilla

En homenaje a Carlos Montemayor

Cuando muere una lengua
las cosas divinas,
estrellas, sol y luna;
las cosas humanas,
pensar y sentir,
no se reflejan ya
en ese espejo.

Cuando muere una lengua
todo lo que hay en el mundo,
mares y ríos,
animales y plantas,
ni se piensan, ni pronuncian
con atisbos y sonidos
que no existen ya.

Cuando muere una lengua
entonces se cierra
a todos los pueblos del mundo
una ventana, una puerta,
un asomarse
de modo distinto
a cuanto es ser y vida en la tierra.

Cuando muere una lengua,
sus palabras de amor,
entonación de dolor y querencia,
tal vez viejos cantos,
relatos, discursos, plegarias,
nadie, cual fueron,
alcanzará a repetir.

Cuando muere una lengua,
ya muchas han muerto
y muchas pueden morir.
Espejos para siempre quebrados,
sombra de voces
para siempre acalladas:
la humanidad se empobrece.

IHCUAC TLAHTOLLI YE MIQUI

Ihcuac tlahtolli ye miqui
mochi in teoyotl,
cicitlaltin, tonatiuh ihuan metztli;
mochi in tlacayotl,
neyolnonotzaliztli ihuan huelicamatiliztli,
ayocmo neci
inon tezcapan.

Ihcuac tlahtolli ye miqui,
mochi tlamantli in cemanahuac,
teoatl, atoyatl,
yolcame, cuauhtin ihuan xihuitl
ayocmo nemililoh, ayocmo tenehualoh,
tlachializtica ihuan caquiliztica
ayocmo nemih.

Inhuac tlahtolli ye miqui,
cemihcac motzacuah
nohuian altepepan
in tlanexillotl, in quixohuayan.
In ye tlamahuizolo
occetica
in mochi mani ihuan yoli in tlalticpac.

Ihcuac tlahtolli ye miqui,
itlazohticatlahtol,
imehualizeltemiliztli ihuan tetlazotlaliztli,
ahzo huehueh cuicatl,
ahnozo tlahtolli, tlatlauhtiliztli,
amaca, in yuh ocatcah,
hueliz occepa quintenquixtiz.

Ihcuac tlahtolli ye miqui,
occequintin ye omiqueh
ihuan miec huel miquizqueh.
Tezcatl maniz puztecqui,
netzatzililiztli icehuallo
cemihcac necahualoh:
totlacayo motolinia.


CANDO MORRE UNHA LINGUA

Cando morre unha lingua
Cando morre unha lingua
as cousas divinas,
estrelas, sol e lúa;
as cousas humanas,
pensar e sentir,
xa non se reflicten nese espello.
Cando morre unha lingua
todo o que hai no mundo
mares e ríos, animais e plantas,
nin se pensan, nin se pronuncian
porque eses sons non existen xa.
Entón péchase
a todos os pobos do mundo
unha fiestra,
unha porta,
un asomarse
de modo distinto
ás cousas divinas e humanas,
a todo canto é vida na terra.
Cando morre unha lingua,
as súas palabras de amor,
entoación de dor e querenza,
talvez os vellos cantos,
contos, discursos, pregarias,
ninguén será quen de repetir.
Cando morre unha lingua,
xa moitas morreron
e moitas poden morrer.
Espellos para sempre crebados,
sombra de voces
para sempre acaladas.
Cando more unha lingua
a humanidade
empobrece.